پشتیبانی فناورانه از سیاستگذاری منابع آب - سلامت و زیبایی

به گزارش سلامت و زیبایی، با توجه به افزایش خشکسالی و بحران پیش رونده منابع آب در جهان و به ویژه در کشورهایی مانند ایران، توجه به ذخایر آبی و نحوه عرضه و مصرفشان بیش از گذشته مورد توجه قرار گرفته است.

زمانی که صحبت از منابع آبی به میان می آید، بیشتر نقش مدیریت عرضه منابع آبی و اصول فنی و مهندسی برای بهره برداری دقیق و پیشرفته از منابع آبی مانند احداث سدها، چاه ها، شبکه های آبیاری، آب شیرین کن های اتمی و... در ذهن ما پررنگ می گردد؛ اما در شرایط کنونی که لحظه به لحظه با محدودیت های بیشتری در مورد منابع آبی در دسترس روبه رو هستیم، مدیریت تقاضای آب سهم اثرگذارتری را در عبور از این بحران جهانی می تواند ایفا نماید.

برخلاف مدیریت عرضه آب، که در آن سروکار متخصصان با اصول دقیق مهندسی و محاسبات است، در بحث مدیریت تقاضای آب، مهم ترین عامل اثرگذار، بُعد انسانی یا افراد جامعه هستند.

به همین علت در کنار اصول مهندسی آب، ابعاد مختلف علوم انسانی مانند عوامل اجتماعی، مالی، سیاسی، روابط بین الملل، امنیت جامعه و ... در این حوزه تأثیرگذار خواهند بود؛ بنابراین برای مدیریت تقاضای آب، احتیاج است که افراد علاوه بر اصول مهندسی منابع آب به دانش علوم انسانی نیز احاطه داشته باشند.

در عمل با توجه به گستره وسیع این دانش، چنین امکانی برای همه متخصصان حوزه مهندسی آب فراهم نیست؛ اما دانش بنیان ها برای برطرف این چالش نیز خوش درخشیده اند و این فاصله را با پاسخی فناورانه از میان برداشته اند! ایده راه اندازی شرکت فرامرز آب خاورمیانه، در سال 95 و با همراه شدن چند فارغ التحصیل جوان در حوزه های نوین مدیریت آب و به دنبال آن ایجاد یک هسته فناوری در پارک علم وفناوری دانشگاه تربیت مدرس، شکل گرفت.

شرکت فرامرز آب خاورمیانه با تکیه بر دانش پویایی سیستم ها پیروز به فراوری محصولی دانش بنیان برای راه اندازی یک سیستم پشتیبان تصمیم در حوزه مدیریت تقاضای آب شده است. این محصول در حقیقت داشبورد پشتیبان تصمیم سیستمی برای ایجاد زبانی مشترک میان متخصصان حوزه های مرتبط با تقاضای آب مانند مهندسی آب، جامعه شناسی، علوم مالی، علوم سیاسی، محیط زیست و ... است. در واقع هر یک از این افراد می توانند دغدغه هایی که در حوزه تخصصی شان دارند را در این سیستم اعمال نمایند تا درنهایت منجر به مدل سازی تصمیمی شوند که در آن تمام این دغدغه ها درنظر گرفته شده و برآیند نهایی همه آنها، موجب ساخت چنین مدلی شده است.

دکتر محمدرضا شهبازبگیان، عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس و مدیرعامل مجموعه فرامرزآب خاورمیانه در مورد کاربردهای این نرم افزار دانش بنیان به جام جم می گوید: این محصول نوعی شبیه ساز است که با یاری الگوریتم های مختلفی که در آن تعریف شده، قادر است با در نظر دریافت متغیر های مختلف تأثیرگذار در حوزه تقاضای آب، متخصصان را از آموختن سایر دانش های تخصصی مرتبط بی احتیاج کند. برای مثال، وقتی یک دیپلمات کشور بخواهد با افغانستان بر سر مسائل رود هیرمند مذاکره کند، قطعا فرصت کافی برای اشراف به تمام حوزه های مهندسی آب، اقتصاد، محیط زیست و ... را نخواهد داشت؛ اما با یاری این محصول می تواند متوجه گردد که برای احیای دریاچه هامون باید بر سر چه میزان از آب هیرمند مذاکره کند؟ این مذاکره تا چه اندازه می تواند اقتصاد منطقه را احیا کند؟ تا 30 سال آینده چه تأثیری بر جمعیت خواهد داشت؟ و به همین ترتیب به مسائل و پیش بینی های مورد احتیاج دیگری که باید پیش از مذاکره مدنظر قرار دهد، دست خواهد یافت.

وی در مورد بازه های زمانی پیش بینی های ارائه شده در این سامانه می افزاید: معمولا پیش بینی های ارائه شده در این داشبورد مدیریتی، برای 20 تا 30 سال آینده خواهد بود و از مدل سازی های بسیار قوی و پیشرفته در آن استفاده شده است.

ویژگی های کالای دانش بنیان

یکی از مهم ترین مزیت های کالای دانش بنیان داشبورد پشتیبان تصمیم سیستمی که از طریق شرکت دانش بنیان فرامرزآب خاورمیانه طراحی و ساخته شده این است که جدا از طراحی ظاهری نرم افزار، در برنامه نویسی پس زمینه نرم افزار از دانش پویایی سیستم ها بهره گیری شده است. دانش پویایی سیستم ها نوعی دانش بین رشته ای است که بر اساس آن الگوریتم های مورد احتیاج برای قابلیت های این نرم افزار استخراج شده و وارد مدل شبیه ساز شده اند. به گفته بنیان گذار شرکت فرامرزآب، برخلاف بسیاری از نرم افزارهای شبیه ساز موجود در بازار، در این نرم افزار پس از آن که تمام الگوریتم ها در مدل شبیه ساز وارد می شوند، مرحله صحت سنجی شبیه ساز با دقت بالا و مبتنی بر هفت نوع تست انجام می گردد تا درک درستی از میزان دقت نرم افزار به مشتریان بدهد.

دکتر شهبازبگیان در مورد ویژگی های منحصربه فرد این نرم افزار می گوید: محصول ما به دلیل بهره برداری از دانش پویایی سیستم ها، در دسته محصولات با فناوری پیشرفته و سطح بالا طبقه بندی می گردد. پویایی سیستم ها نوعی دانش مادر است که با بهره گیری از آن می توان اثرگذاری حوزه های مختلف بر یکدیگر را مدل سازی کرد.

وی در ادامه می افزاید: در حال حاضر مدیریت منابع آبی در کشور ما بیشتر بر مبنای آمایش سرزمین با موضوع منابع آبی انجام می گردد و بر پیوند میان آب، غذا و انرژی تأکید دارد. ما در این محصول با به کارگیری دانش پویایی سیستم ها به بهترین شکل می توانیم مدل سازی این پیوند را ایجاد کنیم.

مدیر عامل این شرکت در ادامه می گوید: نقطه قوت دیگر محصول دانش بنیان ما، نحوه جمع آوری اطلاعات خام مورد احتیاج شبیه ساز است. جمع آوری داده ها در مجموعه ما به روش سنجش از دور انجام می گیرد که برای آن معمولا از موتور گوگل اِرث ( Google Earth Engine) استفاده می گردد. اما متأسفانه به دلیل وضع تحریم های ناجوانمردانه علیه کشورمان، امکان دسترسی به این اطلاعات خام از داخل کشور فراهم نیست؛ اما در جهت حل این مشکل، ما از ظرفیت همکاری های بین المللی در حوزه سنجش از دور برای دسترسی به اطلاعات 200 نوع سطح زیرکشت محصول آب بر به عنوان ورودی مدل ساز طراحی شده خود استفاده می کنیم. این مزیت موجب شده است که مدل سازی ها بسیار به روز، قوی و با دقت بسیار بالا انجام گردد.

کاربرد های محصول

به گفته دکتر شهبازبگیان، این محصول پس از اخذ گواهی دانش بنیان در سال 97، در پروژه مشترکی میان دانشگاه تربیت مدرس و دانشگاه ژنو در سال 99 به کار گرفته شده که نتایج بسیار خوبی داشته است. وی می گوید: از این کالای دانش بنیان در طرح ملی آمایش سرزمین با موضوع آب، از سوی شرکت مدیریت منابع آب ایران استفاده شده است علاوه بر این، مقالات علمی متعددی از مراحل طراحی و توسعه این محصول در مجلات معتبر علمی بین المللی منتشر شده است که همگی تأییدنماینده عملکرد قابل قبول این داشبورد مدل سازی تصمیم، در حوزه مدیریت تقاضای آب هستند. همچنین از دیگر حوزه های مرتبط با این کالای دانش بنیان، می توان به دیپلماسی آب، مدل سازی مشارکتی، امنیت آبی وهیدروپُلیتیک، پیوند آب، غذا و انرژی، سازگاری با کم آبی، پدافند غیرعامل و ... اشاره نمود.

مدیرعامل شرکت فرامرزآب، مخاطبان این محصول را سازمان ها و نهادهای دولتی مرتبط با حوزه مدیریت آب می داند و می افزاید: ما در حال حاضر با در اختیار داشتن فناوری های سطح بالا، آماده ارائه خدمات به استانداری ها، شهرداری ها، سازمان های صداوسیما، برنامه وبودجه، بازرسی کل کشور و آب وفاضلاب، کمیسیون های آب وکشاورزی، بودجه، امنیت ملی، انرژی مجلس شورای اسلامی، وزارتخانه های های صمت، نیرو، کشاورزی، اطلاعات، وزارت کشور و قوه قضاییه و سایر سازمان های مرتبط با حوزه مدیریت تقاضای آب هستیم.

فراز سهیلی آزاد - نشان ایرانی 2 / روزنامه سلامت و زیبایی